Om het één en ander duidelijk te maken leen ik even een foto van collega fotograaf Pieter Baert (Pietel). Niets persoonlijks, maar deze zat nog vers in mijn geheugen en sluit perfect aan bij het onderwerp.
Beschouw even de foto rechts. Mooi, knap portret, sterke blik. Goede sfeer ook, past perfect bij de uitstraling van de geportretteerde. Maar dit waren niet mijn eerste gedachten. Het was eerder iets in de zin van: "Tof, oh maar wacht eens, jammer dat het kopje er niet helemaal op staat". (Ook wel jammer is links een stukje zwart van wat ik vermoed een tweede persoon te zijn, maar dit is gemakkelijk weg te werken.)
Waarom denk ik dit? Waarschijnlijk omdat het mij zo aangeleerd is. Van in het eerste jaar fotografie worden we er op gewezen geen (verhalende) elementen in een beeld af te snijden of storende hoekjes/plekjes in beeld te laten. Zou dit dan een beter foto zijn zonder het kopje? Zeker niet. Het kopje - hoe banaal ook - vertelt ons iets over het model. Net zoals de achtergrond en omgeving dat ook doen.
Wordt het dan een betere foto als het kopje er helemaal zou op staan? Voor mij wel, want dan zou dat niet meer mijn eerste gedachten zijn, of juist wel, maar dan in positieve zin. Of dit ook zo voor anderen is weet ik niet. Voor velen ben ik nu wellicht aan het vitten op details. Maar zo werd mij geleerd en heb ik ook leren appreciëren zit het hem in de details. Het gebeurt wel vaker dat ik iets opmerk waarbij een ander niets was opgevallen.
Naast de details in een beeld heb ik ook geleerd op technische zaken te letten zoals scherpte, afdruk, het al dan niet dichtlopen van elementen, enz.. Hierdoor heb ik heel kritisch leren kijken, ook op mijn eigen foto's. Ik weet ook meestal waar mij eigen fouten zitten, ik leer hier uit en de volgende keer zal ik die fout waarschijnlijk niet meer maken.
Maar hier zit ook een probleem in, ik heb het vaak nogal moeilijk om een grens te trekken en heb ik het gevoel dat ik te ver ga in mijn kritisch kijken. Ik zou op zowat elke foto die ik ooit gemaakt heb wel iets kunnen vinden dat technisch of inhoudelijk niet goed is (zoals ik het denk geleerd te hebben).
De docenten helpen hier helaas niet echt bij. Het gebeurt meer dan eens dat iets, waarvan ik geleerd heb dat het een 'fout' is, nu plots wel kan en omgekeerd. Meestal probeer ik mijn instinct te volgen om in te schatten of iets al dan niet kan, maar mijn oordeel is bijna altijd fout. Ook nu heb ik opnieuw enkele foute keuzes gemaakt op mijn jury dat mij behoorlijk zuur is komen te staan. (Ik begin enkele docenten dan ook wel wat beu te raken, ze zijn enorm onvoorspelbaar. Wat nu goed is, is morgen slecht.)
Ik was nog eens door het archief van mijn fotoblog aan het bladeren. Ik vind het interessant om te kijken hoe ik zaken vroeger gedaan heb en te vergelijken met hoe ik het nu zou doen. Om dezelfde reden durf ik al eens een oud beeld door Photoshop te halen en de verschillende versies eens naast mekaar te leggen.
Het opvallendste verschil is dat ik vroeger veel spontaner te werk ging, uiteraard en voornamelijk voor ik aan de opleiding begon. Ik lette wel op mijn compositie maar ik stond er veel minder bij stil. Ik maakte graag foto's en ik maakte er veel. Nu maak ik nog steeds graag foto's maar ik denk er veel meer bij na en maak dus heel wat beelden niet meer omdat bv een bepaald detail mij niet ligt.
Ik ben altijd al een denker geweest, denken voor doen, tot het extreme toe. Sinds ik de theorie en de techniciteit ken van het maken van een foto is het denken en overwegen alleen maar toegenomen. Uiteraard hou ik vanzelf rekening met die zaken, het is bijna automatisme maar als denker loop ik toch snel mentaal een lijstje af voor ik afdruk. Het plezier van foto's maken heb ik nog steeds, dat merk ik als ik bezig ben. De spontaniteit daarentegen is er een beetje uit. Zeker als ik voor school bezig ben, zit ik met de stress waarbij heel wat elementen goed moeten zijn (nu in het laatste jaar zijn ze enorm streng). Dit is het soort niet plezante druk.
Misschien ben ik te onzeker en moet ik wat meer zelfvertrouwen ontwikkelen rond mijn foto's of misschien heb ik simpelweg niet genoeg talent. Het blijft jammer. Ik wou dat ik de spontaniteit opnieuw wat kon laten doorwegen, maar ik zal altijd een denker blijven. Ik merk wel dat mijn spontanere foto's beter beoordeeld worden.